Nguy cơ thiệt hại 100% năng suất
Tại Đông Nam Bộ, Tây Ninh là “thủ phủ” sắn với diện tích lớn thứ hai cả nước với 61.000 ha, chiếm 23% diện tích đất nông nghiệp của tỉnh, năng suất dẫn đầu cả nước, giá thu mua trung bình khoảng 3.300 - 4.000 đồng/kg (năm 2023).
Tuy nhiên, vụ đông xuân 2023 - 2024, bệnh lở cổ rễ (thối củ) bùng phát tại các huyện Tân Châu, Tân Biên, Dương Minh Châu (cũ) với diện tích nhiễm bệnh hơn 300 ha.
Trong một số nghiên cứu sơ bộ, bệnh lở cổ rễ được xác định do nấm Phytopythium helicoides gây ra, lây lan nhanh qua đất, nước, gió, côn trùng và cây giống mang mầm bệnh từ vụ trước.
Khi điều kiện thuận lợi như đất có độ ẩm cao, nghèo dinh dưỡng, pH không ổn định và thoát nước kém, bào tử nấm sinh sôi mạnh, tấn công cây sắn ở bất kỳ giai đoạn nào.
Bệnh lở cổ rễ (thối củ) trên cây sắn khiến người trồng đối diện với nguy cơ mất trắng. Ảnh: Lê Bình.
Tại Đồng Nai cũng ghi nhận tình trạng bệnh thối củ trên cây sắn với hàng chục hecta mỗi năm.
Theo Thạc sĩ Phạm Thị Nhạn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc (Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam), bệnh lở cổ rễ có thể gây mất 80 - 100% năng suất.
Triệu chứng điển hình của bệnh lở cổ rễ là những vết bệnh xuất hiện ở vị trí cổ rễ phần tiếp giáp với mặt đất, sau đó lan rộng bao hết chu vi cổ rễ làm gốc thân teo thắt, nứt, chảy nhựa màu nâu đen, ướt và thối mục.
Lá sắn mất màu, chuyển vàng và héo đột ngột.
Bệnh phát triển lan xuống củ làm củ tiết ra chất lỏng có mùi hôi thối, sọc nâu đen và mục củ khi bệnh nặng. Bệnh thối củ có thể ảnh hưởng đến cây sắn ở bất kỳ giai đoạn nào, nhất là ở những ruộng ngập úng và đất ít dinh dưỡng.
Biện pháp kiểm soát bệnh thối củ
Thạc sĩ Phạm Thị Nhạn khuyến cáo, muốn kiểm soát bệnh thối củ trên cây sắn, cần thay đổi tập quán sản xuất, kết hợp cải tạo đất và áp dụng biện pháp sinh học - hóa học đồng bộ.
Cụ thể, luân canh hợp lý, lên luống cao, trồng thưa, tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, bổ sung phân hữu cơ, vôi bột và tạm dừng canh tác hoặc thay đổi cây trồng trên ruộng bị bệnh nặng.
“Người trồng sắn có thể sử dụng chế phẩm sinh học như nấm đối kháng Trichoderma, vi khuẩn Bacillus hoặc thuốc trừ nấm có hoạt chất Mancozeb, Chlorothalonil, Triazoles, Strobilurin đúng liều lượng”, Thạc sĩ Nhạn cho hay.
Một trong những biện pháp lâu dài và bền vững giúp người trồng sắn yên tâm canh tác trước các dịch hại nghiêm trọng nói chung và bệnh lở cổ rễ nói riêng là nghiên cứu ra các giống sắn mới có khả năng chống chịu với bệnh.
Tuy nhiên, dù có những giống sắn mới hiệu quả rất tốt đối với các bệnh hại khác như bệnh khảm lá (CMD) nhưng khả năng chống chịu bệnh lở cổ rễ lại không khả quan. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến năng suất cũng như tâm lý canh tác của nông dân.
Mới đây, giống sắn HL-RS15 do Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm Nông nghiệp Hưng Lộc nghiên cứu và trồng khảo nghiệm tại Đồng Nai cho kết quả khá ấn tượng cả trên bệnh khảm lá và thối củ.
Giống sắn này đã được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tiếp nhận và đánh giá khá cao vì chất lượng vượt trội.