Hiện nay, Vàng lá thối rễ là một trong những bệnh hại phổ biến tại các vườn trồng sầu riêng. Bệnh xuất hiện ở mọi giai đoạn của cây, gây hại trên vườn sầu riêng mới trồng hoặc vườn sầu riêng cho trái nhiều năm và thường gây hại nặng vào mùa mưa. Việc phòng trừ của các nhà vườn chưa triệt để làm bệnh khó quản lý và lây lan nhanh.
Ở miền Tây, bệnh xuất hiện nhiều hơn so với miền Đông do đặc thù vùng miền, mực thủy cấp cao, khả năng thoát nước kém, đất trũng thấp.
Bệnh Vàng lá Thối rễ cây sầu riêng do nấm Fusarium sp., Phytopthora sp. hay Pythium sp. gây ra. Bệnh gây thối rễ cám, vỏ rễ tuột, rễ lớn thâm đen hoặc thối ngang cổ rễ tùy theo mức độ bệnh và loài nấm tấn công. Bệnh nhẹ thì làm cây vàng lá, sinh trưởng kém, giảm năng suất và chất lượng trái. Bệnh nặng làm thối cả bộ rễ, chết cả cây và lây lan các vườn khác, gây thiệt hại kinh tế rất lớn.
Triệu chứng trên câyBệnh nhẹ, cây ra đọt non chậm, hoặc không ra đọt so với cây bình thường, lá hơi bị vàng, chóp lá bị cháy.
Khi bệnh nặng cả cây bị vàng lá và rụng nhiều, cây còi cọc, các nhánh non đầu cành bị rụng hết lá và khô chết.
Triệu chứng trên rễKhi xới lớp đất mặt sẽ thấy phần rễ mềm bị thối có màu nâu, vỏ rễ bị tuột ra. Bệnh nặng làm rễ lớn bị thối đen và khô, mất khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng nuôi cây, cây trở nên còi cọc, rụng lá. Toàn bộ rễ cái bị chết dẫn đến chết cả cây.
Tác nhân trực tiếp gây bệnh là do các loại nấm Fusarium, Pythium, Phytophthora, trong đó nấm Phytophthora palmivora là chủ lực, ngoài ra tuyến trùng gây tổn thương rễ tạo điều kiện nấm bệnh xâm nhiễm nhanh hơn.
Điều kiện phát triển của bệnh- Vườn thoát nước kém, bị ngập úng trong mùa mưa: Nấm Phytophthora xâm nhiễm rễ cây bằng động bào tử có roi bơi được trong nước, mùi rễ cây ngập nước hấp dẫn chúng đến tấn công và lây lan khắp nơi.
Rễ cây bị ngập thiếu ôxy để hô hấp, chất độc tích lũy trong đất lâu ngày làm rễ bị ngộ độc và suy yếu, dễ bị nấm tấn công. Tàn dư thực vật nhiễm bệnh bỏ trong mương vườn, bệnh lây lan qua nước tưới, dòng chảy mương vườn.
Đất trồng thiếu phân hữu cơ, bón phân hóa học thời gian dài: việc này khiến đất bị chua, đất dẽ chặt, ít vi sinh vật có lợi, pH thấp < 5 là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển.
Biện pháp quản lý
Kiểm tra lại hệ thống thoát nước, không để ngập úng kéo dài trong mùa mưa, vệ sinh vườn, nguồn nước tưới sạch bệnh. Trồng cỏ hợp lý để giữ ẩm trong mùa nắng và chống xói mòn trong mùa mưa.Bón bổ sung phân chuồng, bón vôi hằng năm để giúp đất tơi xốp, tăng pH của đất, hạn chế các loại nấm bệnh trong đất (pH từ 5-6 là tốt nhất). Bón phân hữu cơ kết hợp nấm đối kháng Trichoderma vào các đợt bón phân trong năm giúp tốt đất, tốt cây. Áp dụng biện pháp rải vôi để nâng pH và sát khuẩn mô đất.Xử lý các tác nhân gây vết thương, mở đường cho nấm bệnh xâm nhiễm vào cây như tuyến trùng rễ, mối, sùng trắng, xén tóc bằng các gốc thuốc sinh học hoặc hóa học : Oxymatrine, Matrine (dịch chiết từ cây khổ sâm), Celastrus angulatus, Chlorantraniliprole, Deltamethrin, Diafenthiuron, Alpha-cypermethrin.Tưới phòng trị bằng các gốc đồng, các gốc Metalaxyl, Mancozeb + metalaxyl, Phosphorous acid, Fosetyl-aluminium. Liều ngừa và trị theo khuyến cáo nhà sản xuất.
Để quản lý tốt, bà con cần chú ý đến chế độ canh tác: bón phân cân đối, không lạm dụng chất kích thích, tỉa bông, tỉa trái, quản lý sâu bệnh trên lá tốt và phải thăm đồng thường xuyên.* Chú ý: Trước khi xử lý thuốc trừ bệnh cần vệ sinh vườn, thu dọn cỏ dại, lá cây dưới gốc, xới nhẹ gốc bằng cuốc 3 răng để toàn bộ lượng thuốc tưới thấm vào rễ cây nhanh hơn.
ThS. Lê Thanh Hùng