Phương pháp chiết cành là phương pháp cổ truyền, hiện nay vẫn được áp dụng rộng rãi để nhân giống quýt.
Mùa vụ chiết cành
Miền Bắc:
Vụ Xuân: chiết vào tháng 3 - 4, hạ bầu vào tháng 5 - 6.
Vụ Thu: chiết vào tháng 8 - 9, hạ bầu vào tháng 10 - 11.
Miền Nam:
Chiết vào tháng 4 - 6. Thời điểm này nhiệt độ không quá cao, nắng ít, bầu không bị khô, cây lên nhựa dễ bóc vỏ, thuận tiện cho việc ra rễ.
Chuẩn bị trước khi chiết
Chuẩn bị dụng cụ: Cưa, kéo, dao, túi nilon bó bầu, dây.
Cưa, dao sắc bén và chắc chắn. Kéo cắt cành để cắt các cành nhánh. Khử trùng sạch kéo, cưa, dao để tránh lây lan mầm bệnh.
Dây nilon để buộc bầu chiết.
Túi nilon màu đen để bó bầu chiết.
Chuẩn bị giá thể: Đất bó bầu gồm: 2/3 đất vườn hoặc đất bùn ao phơi khô, đập nhỏ + 1/3 mùn cưa (bột xơ dừa), rơm rác mục, xơ dừa... được tưới ẩm. Trộn rơm và bùn theo tỷ lệ 1:2 hoặc 1:1 tùy theo bùn khô vừa hay nhão.
Trộn tro trấu và xơ dừa theo tỷ lệ 1:2, để vừa đủ ẩm.
Rễ lục bình.
Lưu ý:
Giá thể cần đủ ẩm. Cách thử độ ẩm: Nắm giá thể trong lòng bàn tay, nếu giá thể khô mở bàn tay giá thể sẽ vỡ vụn. Nếu giá thể thừa ẩm, có nước nhỏ ra kẽ tay. Nếu đủ ẩm nắm chặt nước không chảy ra tay.
Nilon bó bầu chiết, bột xơ dừa
Trường hợp cành khó ra rễ (cành to ở các cây già, cây khó chiết có thể dùng chất kích thích IAA - IBA - NAA theo hướng dẫn trên bao bì để cành ra rễ nhanh và đều.
Xử lý nguyên liệu
Rễ lục bình cần rửa sạch, phơi.
Bột xơ dừa ngâm cho hết chất chát.
Bùn lấy nơi ao hồ sạch, không bị nhiễm phèn.
Rơm khô sạch, không lấy rơm nơi ruộng bị bệnh.
Rễ lục bình.
Chọn cây mẹ
Lựa chọn cây đầu dòng đã cho quả và năng suất ổn định nhiều năm.
Cây không có triệu chứng bệnh Greening hoặc nhiễm nấm Phytophthora sp.
Cây đúng theo tiêu chuẩn ngành, được công nhận và cho phép nhân giống.
Cây đúng giống và có lý lịch giống.
Cây trồng đã cho quả.
Cây có tán đều, nhiều cành, năng suất cao, quả to, ngon.
Chọn cây mẹ đạt chuẩn.
Chọn cành chiết
Cành chiết.
Tiêu chuẩn cành chiết: Chọn cành bánh tẻ (không già, không non), sinh trưởng khỏe, đường kính cành 0,5 - 1,0 cm.
Đánh dấu cành đã chọn: Dùng dụng cụ đánh dấu (dây buộc), ghi rõ theo hướng.
Các bước chiết cành
Bước 1: Xác định cành, vị trí chiết.
Bước 2: Khoanh cành. Khoanh, bóc vỏ tại vị trí chiết một đoạn dài từ 1,5 - 2,0 cm, cách ngọn 0,5 m. Chiều dài khoanh vỏ bằng 1,5 - 2 lần đường kính gốc cành.
Khoanh vỏ và bóc vỏ cành chiết.
Bước 3: Cạo tượng tầng (Tầng sinh gỗ và libe)
Dùng sống dao cạo nhẹ hết chất nhựa trên mặt gỗ, nơi lớp vỏ đã bóc, mục đích loại bỏ tầng sinh gỗ.
Cạo sạch tượng tầng, dùng nilon quấn kín đoạn cạo, tránh liền da.
Khoảng 1 tuần tháo nilon ra quét thuốc và bó bầu.
Bước 4: Quét thuốc
Trước khi quét thuốc dùng dao bấm một vài đường ở phần trên cho thuốc để thấm.
Dùng cọ mềm hoặc bông gòn, nhúng vào dung dịch thuốc kích thích. Quét phần trên cành không quét phần dưới gốc cành.
Bôi thuốc và bó bầu.
Bước 5: Bó bầu
Bó bầu ngay sau khi quét kích thích ra rễ giúp rễ ra nhanh và nhiều.
Tùy loại cây, cành có thể bó ngay hoặc là 1 - 2 ngày sau khi khoanh vỏ.
Hỗn hợp chuẩn bị trước, không quá nhão, quá khô.
Dùng túi nilon bọc ra bên ngoài, buộc chặt một đầu phía dưới gốc cành chiết.
Đưa hỗn hợp vào túi ém chặt, đường kính hỗn hợp đưa vào từ 10 - 12 cm, dài từ 12 - 15 cm (tuỳ cành), bọc ra bên ngoài, buộc chặt đầu phía đầu trên.
Cành chiết đã bó hoàn chỉnh.
Bước 6: Quản lý cành sau chiết
Bầu khô thì xử lý bằng cách dùng kim tiêm bơm nước vào bầu. Nếu quá ướt cần tháo bầu ra, bó lại như cũ.
Xử lý kiến, mối, bệnh gây hại kịp thời.
Kiểm tra ra rễ từ 3 tuần đến 1 tháng, nếu bầu nào không ra rễ thì loại bỏ.
Khi các rễ đã ra đồng đều và nhiều.
Rễ mọc có màu vàng nâu, nhiều, cắt cành chiết đem vô bầu để giâm.
Kỹ thuật giâm cành chiết
Chuẩn bị trước khi cắt cành chiết:
Cắt tỉa lá cành, giảm thoát hơi nước trước giâm.
Xử lý thuốc trừ nấm bệnh bằng các loại thuốc gốc Đồng.
Giâm cành chiết trước khi đem trồng.
Bộ rễ cành chiết khi mới cắt rời khỏi thân cây mẹ còn yếu, dễ chết do mất cân bằng nước cần giâm trong vườn ươm 1 thời gian rồi mới đem trồng.
Chuẩn bị vật liệu giâm (bao nilon đen):
Xử lý cành sau khi cắt bằng dung dịch thuốc bệnh Agri foss-400.
Môi trường giâm: Tro trấu, xơ dừa, đất, tỉ lệ 1:1:0,5 kết hợp thuốc trừ sâu bệnh và phân vô cơ. Trộn đều hỗn hợp cho vào bao PE có đục lỗ sẵn, thoát nước.
Chăm sóc cành chiết sau khi giâm
Ẩm độ không khí bảo hoà, ẩm độ đất 70%, ánh sáng tán xạ, thoáng mát.
Che nắng bằng lưới đen giảm ánh sáng 50%.
Khoảng 2 - 3 tuần, cây ổn định, có lá mới, đủ tiêu chuẩn đem trồng.
Tiêu chuẩn cây giống trước khi xuất vườn
Cây giống cao khoảng 30 - 50 cm.
Cây đúng giống, sinh trưởng khỏe, không sâu bệnh hại.
Đồng nhất về hình thái và đặc tính di truyền.
Cành ghép cao 30 - 50 cm tính từ vị trí ghép. Có 6 - 10 cặp lá.
Đường kính gốc ghép đo cách mặt bầu 10 cm: 0,8 - 1 cm.
Đường kính cành ghép trên 0,7 cm.
Cây chiết cao 55 - 60 cm, cành lá ổn định, ra rễ nhiều, rễ khỏe.