Trái đất đang dần nóng lên do tăng phát thải khí nhà kính, quá trình công nghiệp hóa và rừng bị tàn phá. Hiện tượng này, dẫn đến thời tiết thay đổi bất thường trái mùa theo hướng tiêu cực như nắng nóng không theo quy luật, hạn hán gay gắt, bão lũ, mưa đá, rét đậm, rét hại, v.v…ảnh hưởng rất lớn đến sự sống và sản xuất của con người trong đó có sản xuất nông nghiệp.
Thời tiết thay đổi bất thường thì sâu, các loại nấm, vi khuẩn… phá hại cây trồng cũng biến đổi nhanh chóng để bảo toàn nòi giống của chúng. Chúng sinh sản nhanh, chống chịu tốt hơn là những nguyên nhân ảnh hưởng xấu đến cây trồng nói chung, cây rau, cây hoa nói riêng.
Vậy, thời tiết thay đổi bất thường thì những loại sâu bệnh nào sinh trưởng, phát triển và gây hại mạnh hơn trên cây rau và hoa? Qua nghiên cứu về khả năng sinh sản, gây hại và thực tế những năm gần đây cho thấy những loại sâu, bệnh sau cần phải được chú ý nhiều hơn khi thời tiết bất thường:
Các loại sâu, bệnh hại rau, hoa
Các loại rệpRệp chủ yếu dùng miệng chích và chích hút để hút một lượng lớn nước từ cây rau, cây hoa làm cho cây bị lùn, quăn và biến dạng, nụ hoa không thể nở ra bình thường. Không những thế, rệp còn dễ mang và lây lan virus, cây vừa bị rệp, vừa bị virus sẽ không thể sống và cho thu hoạch.
Rệp sáp hại cây ớt
Rệp sáp hại cây thược dược
Các loại ruồiCác loài ruồi phổ biến bao gồm ruồi trắng và ruồi vàng. Khả năng sinh sản của chúng mạnh và sức sát thương lớn. Sâu non thích tụ tập trên mặt sau của lá rau non để hút nước ép hoặc chúng thường đẻ trứng trong quả non, khi trứng nở thành dòi phá hại quả cà chua, cà đặc biệt quả của họ bầu bí.
Bọ trĩBọ trĩ còn gây hại bằng cách chích hút nước của cây rau, chủ yếu là trên cà tím, ớt và dưa, các loại hoa. Chúng làm cho lá cây bị cứng, quăn hoặc thậm chí bị khô héo, cây sinh trưởng chậm, lóng ngắn. Đồng thời sẽ gây ra hiện tượng đốm hoặc rụng quả trên những loại rau quả non và mềm.
Bệnh thán thưNấm gây bệnh thán thư có tên là Colletotrichum gloeosporioides. Một khi nấm đã tấn công cây trồng thì rất khó kiểm soát. Chính vì vậy người nông dân cần chú ý quản lý và thực hiện các biện pháp phòng trừ thích hợp.
Biệp pháp phòng trừ sâu hại nói chung trên cây rau và hoa:Biện pháp canh tác:- Muốn phòng trừ hiệu quả, cần phải liên tục kiểm tra đồng ruộng, phát hiện sớm sự xuất hiện của các loại rệp, ruồi và bọ trĩ.
- Vệ sinh đồng ruộng trước và sau khi trồng, cày ải phơi đất
- Dẫn nước ngập ruộng trước khi làm đất.
Biện pháp cơ giới vật lý: Diệt ổ rệp hoặc ngắt bỏ và tiêu hủy các ổ rệp khi mới xuất hiệnBiện pháp sinh học và sử dụng các chế phẩm sinh học:- Hạn chế phun thuốc hóa học để bảo tồn các loài thiên địch thường xuất hiện trên ruộng như bọ rùa, bọ cánh đen ăn rệp...
Bọ rùa
- Sử dụng các sản phẩm tự nhiên tự chế như xà phòng, dầu ăn, cồn, nước tỏi, gừng, ớt...hoặc sử dụng các sản phẩm đã kết hợp sẵn như Neem Chili. NEEM CHILI là sản phẩm sinh học được kết hợp hoàn hảo 3 trong 1 các hoạt chất được chiết xuất từ thảo mộc thân thiện với môi trường, an toàn cho người sử dụng. Kiểm soát hiệu quả các loại rệp sáp, rầy mềm, bọ trĩ...
- Sử dụng các loại thuốc trừ sâu vi sinh có chứa các chủng vi sinh như: Bacillus thuringiensis, Bacillus sphaericus, Beauveria bassiana…, nấm xanh, nấm trắng …chúng là vi sinh vật và nấm khuẩn có lợi. Chúng có khả năng ức chế, xua đuổi và ngăn chặn sự xâm hại, phát triển của nhiều loại rệp, ruồi và bọ trĩ.
- Sử dụng các loại thuốc trừ sâu có hoạt chất sinh học như Emamectin, Abamectin.[/JUSTIFY]
- Tưới rửa trôi: Các loại rệp, bọ trĩ có thể bị rửa trôi với vòi nước mạnh và liên tục. Xử lý bằng vòi nước nhiều lần khi cần cũng là biện pháp tốt trong điều kiện bị nhiễm nhẹ.[/JUSTIFY]
Biện pháp hóa học (không khuyến khích): Trong trường hợp phát hiện muộn, mật độ rệp, bọ trĩ và các loại ruồi quá nhiều mà các biện pháp trên ít hiệu quả thì phải dùng đến một số thuốc hóa học có hoạt chất sau: Lambda-Cyhalothrin; Alpha-Cyhalothrin; Thiamethoxam; Profenofos…Biện pháp phòng trừ bệnh thán thư [/JUSTIFY]- Thường xuyên vệ sinh đồng ruộng, thu gom và tiêu hủy tất cả các tàn dư thực vậ từ vụ trước để hạn chế lây lan bệnh kết hợp với bón vôi xửa lý đất trước khi trồng cây.[/JUSTIFY]
- Sử dụng hạt giống sạch bệnh. [/JUSTIFY]
- Xử lý hạt giống bằng thuốc trừ nấm bệnh như Virovral, Metalaxyl.[/JUSTIFY]
- Xử dụng các loại thuốc có hoạt chất sinh học như Chitosan, Eugenol.[/JUSTIFY]
- Nên bón phân cân đối NPK, không bón nhiều phân có hàm lượng đạm (N) cao, làm lá xanh mướt tạo cho bệnh phát triển mạnh; tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục phối hợp với chế phẩm sinh học Trichoderma góp phần quản lý bệnh trong đất.
Trên đây là những chia sẻ về sâu bệnh hại nguy hiểm trên cây rau, cây hoa khi thời tiết thay đổi bất thường và biện pháp phòng trừ. Hy vọng những chia sẻ trên góp phần giúp bà con nông dân thành công trong sản xuất nông nghiệp![/JUSTIFY]
TS. Phạm Thị Liên