Tập trung vào chất vì không thể đủ lượng
Sự xuất hiện của sầu riêng trồng trong nước trên các kệ hàng của Trung Quốc trong 2 năm qua đem lại nhiều hi vọng cho thị trường sầu riêng lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, để có thể cạnh tranh với hàng nhập khẩu từ Đông Nam Á vẫn còn một chặng đường dài.
Hàng ngày, từ sáng đến đêm, một mình Huang Qijun bận rộn chăm sóc 10.056 cây sầu riêng trên diện tích gần 40ha. Phần lớn công việc được thực hiện bằng máy móc - mỗi cây đều được trang bị cảm biến theo dõi nhiệt độ và độ ẩm. Khi cây cần nước, Huang sẽ nhận được cảnh báo trên điện thoại thông minh của mình và chỉ cần chạm nhẹ vào ứng dụng, hệ thống tưới tự động sẽ được kích hoạt.
Tuy nhiên, nhầu hết sầu riêng trồng trên các sườn dốc, robot không thể tiếp cận, vì vậy Huang phải dọn sạch cỏ dại bằng tay. Hoa sầu riêng nở về đêm, nên anh cũng phải thụ phấn cho hoa hoàn toàn theo phương pháp thủ công. Việc chọn lọc trái khỏe, loại bỏ bớt trái yếu thời gian sau đó cũng không thể dựa vào máy móc.
Những cây sầu riêng trong đồn điền của Huang và nhiều nông dân khác đều chưa đầy 5 năm tuổi, non hơn nhiều so với những cây có tuổi đời hàng thập kỷ hoặc hàng thế kỷ phổ biến ở các nước Đông Nam Á. Mà đặc tính của sầu riêng là cây càng già càng cho nhiều trái và trái càng ngọt, béo ngậy.
Sự xuất hiện của sầu riêng trồng nội địa trên các kệ hàng của Trung Quốc trong 2 năm qua đã tạo "cơn sốt vàng" tại thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới. Các nhà đầu tư đổ vốn vào các trang trại sầu riêng nằm trên các sườn đồi bậc thang trên đảo Hải Nam hay vùng đất thấp cận nhiệt đới ở Vân Nam, Quảng Tây.
Du Baizhong - Tổng giám đốc Công ty Nông nghiệp Youqi Hải Nam - doanh nghiệp trồng sầu riêng đầu tiên và lớn nhất tại Trung Quốc, với hơn 200.000 cây trên đảo Hải Nam - cho biết ý tưởng sầu riêng trong nước thay thế sầu riêng nhập khẩu sẽ là điều viển vông.
Trong 4 năm liên tiếp, Trung Quốc đã nhập khẩu lượng sầu riêng tươi cao kỷ lục. Theo số liệu từ Hải quan Trung Quốc, năm 2024, nhập khẩu đạt 1,56 triệu tấn, trị giá gần 7 tỉ USD.
Trong nhiều năm, Thái Lan thống trị nhu cầu sầu riêng tươi đang bùng nổ của Trung Quốc với tư cách là nước xuất khẩu duy nhất được chấp thuậ, cho đến năm 2022, khi Việt Nam phá vỡ thế độc quyền.
Thị trường tiếp tục mở rộng khi Philippines được tiếp cận vào năm 2023 và Malaysia vào năm 2024.
Ông Du cho biết, sầu riêng trồng trong nước không thể cạnh tranh với Đông Nam Á về năng suất và giá cả, do không có kinh nghiệm trồng trọt, khí hậu biến động hơn và chi phí lao động cao hơn.
Năm 2024, giá sầu riêng "gối vàng" do Trung Quốc trồng trong nước đã tăng gấp đôi so với giá nhập khẩu từ Thái Lan. Theo ông Du, đối với sầu riêng Trung Quốc, chỉ có một con đường là phải tập trung vào việc sản xuất các sản phẩm chất lượng cao".
Một trái sầu riêng Trung Quốc tại vườn ở tỉnh Hải Nam - Ảnh: SCMP/Ji Siqi
Đầu tư nhiều hơn vào sầu riêng
Trong khi người dân Trung Quốc tiêu thụ hơn 85% sầu riêng toàn cầu hàng năm, thì người dân Hải Nam từ lâu vẫn tin rằng tỉnh nhiệt đới duy nhất của đất nước này vẫn không phù hợp để trồng sầu riêng.
Những nỗ lực canh tác quy mô lớn trước đây đều thất bại, mặc dù một số cây riêng lẻ đã cho trái.
Điểm mấu chốt nằm ở gió mùa ảnh hưởng sâu sắc đến thời tiết của hòn đảo, khiến nhiệt độ và lượng mưa thay đổi thất thường hơn, thay đổi giữa nắng và bão, trong khi cây sầu riêng cần khí hậu ổn định hơn.
Năm nay, ông Du ước tính tổng sản lượng thu hoạch sẽ đạt 500 đến 600 tấn và hiện tại đã “cháy hàng”.
“Những trái sầu riêng này sẽ được bán hết trước khi chúng đạt đến kích thước bằng quả bóng bàn, giai đoạn sớm nhất khi có thể ước tính năng suất chính xác hơn” - ông Du cho biết.
Hiện tại, những cây sầu riêng cao nhất của ông Du cao khoảng 7m. Ở các đồn điền quanh Đông Nam Á, cây sầu riêng có thể cao tới 30m. Ông Du cho biết, sản lượng có thể tăng đột biến trong vòng 2 năm tới, khi mỗi cây có khả năng cho năng suất hơn 50 trái.
Năm 2024, Micheal Wang, hay còn được gọi là Maikou Wang, đã tiếp đón hơn 800 người muốn đầu tư vào các đồn điền sầu riêng. Quản lý các tài khoản mạng xã hội trên nhiều nền tảng khác nhau của Trung Quốc, giảng dạy kiến thức về trồng sầu riêng, Wang đóng vai trò là người môi giới cho cây giống và đất đai.
Wang cho biết diện tích trồng sầu riêng ở Trung Quốc đã tăng ít nhất gấp đôi hàng năm trong vài năm qua. Và trong khi các nỗ lực đang được tiến hành để phát triển các giống sầu riêng chịu lạnh, điều này có thể mất nhiều năm, thậm chí có thể là một thập kỷ.