Cà phê vối là cây công nghiệp lâu năm, cây hút dinh dưỡng nhiều để nuôi cây, thực hiện quá trình sinh trưởng và phát triển, do vậy cần được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ, hiệu quả để cho năng suất cao, nhất là trong thời điểm hiện nay, giá cà phê đang tăng cao.
Qủa cà phê sinh trưởng, phát triển theo 4 giai đoạn:
(1) Giai đoạn quả dạng đầu đinh
(2) Giai đoạn tăng kích thước quả
(3) Giai đoạn tăng khối lượng chất khô
(4) Giai đoạn quả chín
Mỗi giai đoạn sinh trưởng, phát triển yêu cầu dinh dưỡng, nước tưới quản lý vườn cây khác nhau.
Cây cà phê hút dinh dưỡng với khối lượng lớn, ước khoảng khoảng 70% lượng phân bón vô cơ sử dụng cho cả năm, được bón trong mùa mưa. Lượng còn lại được bón trong các đợt tưới nước mùa khô, giúp cây ra hoa, đậu quả...
Trong điều kiện Tây Nguyên, là vùng chiếm diện tích cà phê lớn nhất cả nước, giai đoạn 3 nằm vào khoảng giữa và cuối mùa mưa. Giai đoạn này vỏ trấu chứa hạt tăng lên không đáng kể. Đây là giai đoạn có sự vận chuyển dinh dưỡng đến các bộ phận trong cây xảy ta mạnh, khối lượng tăng chất khô chủ yếu, năng suất chất lượng hạt được quyết định cơ bản.
Giai đoạn 3 này nếu thiếu dinh dưỡng, đặc biệt đối với các vườn năng suất cao sẽ dễ dẫn đến trình trạng cây bị kiệt sức gây nên hiện tượng khô cành, khô quả. Do vậy, vấn đề bổ sung dinh dưỡng khoáng trong quá trình chăm sóc cần được quan tâm đúng mức về số lượng, tỷ lệ và cân đối.
Bón phân có tỷ lệ N/P/K thích hợp với từng thời kỳ sinh trưởng phát triển của quả trong mùa mưa sẽ làm tăng cao hiệu quả sử dụng phân bón. Phân NPK hỗn hợp được ưa dùng phổ biến cho cà phê tại Tây Nguyên vì tiện lợi và còn bổ sung được các chất trung vi lượng như canxi, magie, kẽm, bo, đồng…Đợt bón phân giữa mùa mưa và cuối mùa mưa, lúc quả vào chắc và già hạt, thì các công thức phân bón NPK có tỷ lệ kali bằng đạm hay cao hơn đạm sẽ phù hợp, đáp ứng nhu cầu. Đạm tham gia cấu thành năng suất từ 32,6 - 49,4%; Kali thúc đẩy giúp hút các chất khác tốt hơn, tăng đề kháng, hạn chế rụng quả, tăng trọng lượng nhân; Kali chiếm 27,4-44,7% cấu thành năng suất.
Sau đây là một số công thức được khuyến cáo sử dụng cho giai đoạn 3 cho 1 ha, khoảng 14 - 16 tuần sau đậu quả với những vườn có độ phì, dinh dưỡng NPK trung bình, mức năng suất dự kiến đạt 3,5 - 4,0 tấn/ha.- Giữa mùa mưa (tháng 8-9): bón NPK 16-8-16 TE hoặc Đầu Trâu chắc hạt 16-6-19 TE, bón 500-600 kg/ha.
- Giữa mùa mưa cho 1ha: bón YM Winner 500kg + 100kg Nitrabor
- Cà phê số 3, giữa mùa mưa cho 1ha: bón 500-600kg
Nếu vườn cà phê có năng suất cao hơn 4 tấn nhân thì nên bón tăng thêm. Theo khuyến cáo khi 1 tấn cà phê nhân tăng thêm, sẽ bón bổ sung khoảng 300 - 400kg phân NPK hỗn hợp/ha.
Để tăng hiệu quả bón phân cho các giai đoạn, các vườn cà phê nên phân tích đất để biết được độ phì, mức độ thừa thiếu dinh dưỡng cũng như độ chua để điều chỉnh, sử dụng chất cân bằng pH, phân bón phù hợp, hiệu quả.
Lưu ý bón phân hóa học khi đất đủ ẩm, bón xới lấp phân vào đất, phân hữu cơ nên đào rãnh xung quanh tán để bón. Các biện pháp kỹ thuật canh tác khác trên vườn cây như quản lý sâu bệnh, cỏ dại, rong tỉa chồi vượt, cành tăm, cây che bóng cần được phối hợp xử lý đồng bộ.
TS. Đặng Bá Đàn