Vùng Đồng bằng sông Cửu Long và những vùng đất thấp, khó thoát nước, mặt thủy cấp thường gần mặt đất hoặc đất dễ bị ngập úng trong mùa mưa, thiếu nước trong mùa nắng thực hiện đào mương, lên liếp để trồng xoài.
Yêu cầu
Kích thước mương, liếp
Kích thước mương phụ thuộc vào các yếu tố: Chiều cao đỉnh lũ, độ dày của tầng mặt, độ sâu của tầng phèn, giống cây trồng và chế độ nuôi trồng xen trong vườn.
Bề mặt và chiều sâu của mương phụ thuộc vào chiều cao của liếp, độ sâu xuất hiện của tầng phèn và chế độ nuôi xen.
Tỷ lệ mương/liếp thường là ½, có nghĩa là mương rộng một, liếp rộng gấp đôi.
Vách bên của mương cũng như mặt bên của liếp luôn luôn phải có độ nghiêng thích hợp để tránh sụp lở. Thường nghiêng 30 - 45 độ là tốt nhất.
Các kiểu liếp
Liếp đơn:
Áp dụng: Vùng đất có độ dày tầng mặt mỏng, đỉnh lũ cao, tầng phèn cạn. Liếp đơn thường thích hợp cho lối độc canh.
Kích thước: Chiều rộng mặt từ 4 - 5 m.
Liếp đôi:
Áp dụng: Vùng đất không phèn, đất có độ dày tầng mặt khá, đỉnh lũ vừa phải kết hợp việc trồng xen hoa màu.
Kích thước: Chiều rộng mặt từ 6 - 8 m.
Hướng liếp và kiểu trồng
Nếu vườn chỉ trồng xoài (độc canh) và cây trồng trên liếp theo hình nanh sấu (tam giác) thì liếp nên xây dựng theo hướng Bắc - Nam để cây nhận được nhiều ánh sáng.
Nếu ngoài cây trồng chính, vườn còn trồng xen các loại khác thì liếp nên xây theo hướng Đông - Tây.
Liếp luôn song song hoặc thẳng góc với đê bao để dễ dàng trong việc điều tiết nguồn nước vào vườn.
Kỹ thuật lên liếp
Nguyên tắc
Lớp đất mặt luôn luôn tốt hơn lớp đất dưới, do đó khi đào mương, lên liếp phải giữ lớp đất mặt ở trên liếp để giúp cây phát triển.
Các kiểu lên liếp
Lên liếp theo kiểu cuốn chiếu:
Áp dụng cho những vùng có lớp đất mặt dày, tốt và lớp đất dưới không xấu lắm (không có phèn).
Khi đào mương, lấy đất ở mương đắp lên liếp để nâng cao tầng canh tác, đảm bảo theo nguyên tắc 1/3 - 1/2 lớp đất dưới mương để dưới liếp, phần lớp đất trên để trên mặt liếp.
Cách làm:
Lớp đất mặt ở mương thứ nhất được đưa qua liếp thứ nhất bên trái. Tiếp đến, lớp dưới trải lên liếp thứ 2 bên phải. Sau đó, lớp đất mặt đào ở mương thứ hai trải chồng lên mặt liếp thứ 2.
Tiếp đến lớp dưới của mương thứ 2 đưa trải lên liếp thứ 3 và lớp dưới của mương thứ ba trải chồng lên mặt liếp thứ 3. Lớp dưới của mương thứ 3 trải lên liếp thứ 4 và cứ như vậy mãi cho đến liếp cuối cùng.
Luống kiểu này thường đào hố trồng cây và có thể chọn cây ngắn ngày trồng xen khi cây còn nhỏ, thích hợp nhất là cây họ đậu.
Lên liếp theo kiểu đắp thành băng:
Áp dụng ở những vùng có lớp đất mặt mỏng nhưng lớp đất dưới không tốt lắm, thậm chí có chút ít phèn.
Cách làm:
Lớp đất mặt đào ở mương được trải dài thành băng ở giữa dọc theo liếp. Sau đó, lớp đất dưới được đắp vào 2 bên băng.
Lên liếp theo kiểu đắp thành băng đào hố trồng cây ăn quả, phần đất còn lại trên băng có thể được trồng xen ngay với các loại hoa màu khác khi cây còn nhỏ, vì đây là phần đất tốt.
Lưu ý: Lớp đất ở 2 bên băng luôn luôn thấp hơn mặt băng để khi mưa các chất độc không tràn vào băng mà trôi xuống mương và được rửa đi.
Lên liếp theo kiểu đắp thành mô:
Áp dụng ở những vùng thấp thường bị nước mưa làm ngập hàng năm.
Cách làm:
Sau khi lên liếp cần đắp mô để nâng cao tầng canh tác rồi mới trồng cây lên mặt mô. Cách lên liếp như kiểu 1, đất đắp mô nên được lấy từ đất mặt ruộng hoặc đất bãi ven đồi, ven sông.
Xung quanh vườn, xây dựng hệ thống bờ bao để có thể bơm nước ra khỏi vườn khi cần thiết.
Kích thước, khoảng cách và vị trí các mô tùy theo từng giống cây.